30 Aralık 2016 Cuma

AKP VE MHP UZLAŞMASI SONUCU HAZIRLANAN (Ekim.Kasım.Aralık: 2016) TAM VE MUTLAK BAŞKANLIK'A ODAKLI "ANAYASA DEĞİŞİKLİK TEKLİFİ" ANAYASA KOMİSYONUNDA KABUL EDİLDİ (30 Aralık 2016)

AKP VE MHP UZLAŞMASI İLE HAZIRLANAN; TAM VE MUTLAK BAŞKANLIK ODAKLI “ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ TEKLİFİ” KOMİSYONDA KABUL EDİLDİ
TBMM Anayasa Komisyonu, 9 gün süren görüşmelerin ardından Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi'ni kabul etti.
TBMM Anayasa Komisyonunun anayasa mesaisi sona erdi.
Komisyon, görüşmelerine 20 Aralık'ta başlanan ve AK Parti'li 316 milletvekilinin imzası bulunan Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapan Kanun Teklifi'ni kabul etti.
TBMM Başkanlığına 10 Aralık'ta sunulan teklifin, bazen gece yarısını geçen, bazen sabahı bulan, zaman zaman sert tartışma ve kavgaların yaşandığı görüşmeleri, komisyonda 9 gün sürdü. Teklifin tümü üzerindeki değerlendirmeler, aralıksız 5 gün yapıldı.
Meclis Başkanlığına 21 madde olarak sunulan teklif, önergelerle 18 maddeye indi.
Görüşmelerin en uzun mesaisi, son gün oldu. Komisyon, teklifi kabul etmek için son gün yaklaşık 17 saat çalıştı.
BUNA GÖRE, MİLLETVEKİLİ SAYISI 550'DEN 600'E ÇIKARILACAK.
MİLLETVEKİLİ SEÇİLEBİLME YAŞI 25'TEN 18'E İNDİRİLECEK.
"Askerlikle ilişiği olanların" milletvekili adaylığına başvuramaması öngörülüyor.
Anayasanın "TBMM'nin seçim dönemi" başlıklı maddesi, "TBMM ve cumhurbaşkanının seçim dönemi" olarak değiştiriliyor.
Seçimler 4 yılda değil, 5 yılda bir yapılacak. Cumhurbaşkanı seçimleri de 5 yılda bir olacak ve seçmenler, iki seçim için aynı gün sandığa gidecek. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilecek.
Cumhurbaşkanı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde, belirtilen usule göre ikinci oylama yapılacak. Teklifte, TBMM'nin görevleri ve yetkileri; "kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek, anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek" olarak sıralanıyor.
- MECLİSİN DENETİM YETKİSİ
Düzenlemeyle kuvvetler ayrılığı prensibine uygun olarak yasamanın yürütmeyi denetlemesi ile Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermesi, yasamanın görev ve yetkileri arasından çıkarılıyor. Anayasanın TBMM'nin bilgi edinme ve denetim yollarına ilişkin maddesindeki değişiklik ile yasamanın belli bir konuda Meclis Araştırması yapması, Genel Görüşme açarak Genel Kurulda görüşmesi ve milletvekillerinin, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların cevaplaması istemiyle yazılı soru sorması yeniden düzenleniyor.
Buna göre, TBMM, Meclis Araştırması, Genel Görüşme, Meclis Soruşturması ve Yazılı Soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak. Gensoru, denetleme yetkisinden çıkarılacak.
Meclis Araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibaret olacak.
Genel Görüşme, toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulunda görüşülmesi şeklinde gerçekleştirilecek.
Meclis Soruşturması, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında, anayasanın teklifle değiştirilen 106. maddesinin 5, 6 ve 7. fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibaret olacak.
Yazılı Soru, en geç 15 gün içinde cevaplanacak. Milletvekilleri, yazılı soruları bakanların yanı sıra cumhurbaşkanı yardımcılarına da yöneltebilecek.
Meclis Araştırması, Genel Görüşme ve Yazılı Soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenecek.
- CUMHURBAŞKANININ ADAYLIĞI VE SEÇİMİ
Anayasanın cumhurbaşkanının nitelikleri ve tarafsızlığına ilişkin maddesi ile seçimine yönelik maddeleri, "adaylık ve seçim" başlığı altında birleştiriliyor.
Teklife göre, cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek.
Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek.
Teklifle mevcut anayasadaki cumhurbaşkanlığına aday gösterilmesinde 20 milletvekilinin yazılı teklifini arayan hükmü kaldırılıyor.
Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde 10'u geçen siyasi partilerin ortak aday gösterebilmesi hükmü de değiştiriliyor. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.
Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erecek.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan biri herhangi bir nedenle seçime katılmazsa, ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak.
İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde cumhurbaşkanı seçilecek. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, TBMM seçimi yapılmayacak, sadece cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.
Seçimlerin tamamlanamaması halinde yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut cumhurbaşkanının görevi devam edecek.
Cumhurbaşkanı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenecek.
- CUMHURBAŞKANININ PARTİSİ İLE İLİŞİĞİ KESİLMİYOR
Düzenleme ile cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiğinin kesilmesine yönelik düzenleme kaldırılıyor. Böylelikle doğrudan halk tarafından seçilen ve siyasal bir kişilik olan cumhurbaşkanının, partisiyle ilişkisinin kesilmesine dair hükmü yürürlükten kaldıran ilga normunun, halk oylamasında kabulü akabinde yürürlüğe girmesi anında bir siyasi partiyle ilişki kurması mümkün hale getiriliyor.
- "DEVLET BAŞKANI SIFATIYLA..."
Teklifle anayasanın "cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine" ilişkin maddede de değişiklik yapılıyor ve cumhurbaşkanına, "devlet başkanı" sıfatı getiriliyor.
Devletin başı olan cumhurbaşkanına, yürütme yetkisi de veriliyor.
Cumhurbaşkanı, "devlet başkanı" sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil edecek, anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlayacak. Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM'de açılış konuşmasını yapacak. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verecek.
Teklife göre, cumhurbaşkanı, kanunları yayımlayacak ve kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderecek. Kanunların, TBMM İçtüzüğü'nün tümünün veya belirli hükümlerinin anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açacak.
- KARARNAME ÇIKARMA YETKİSİ
Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atayacak ve görevlerine son verecek. Cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini atayacak, görevlerine son verecek ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleyecek.
Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti'nin temsilcilerini gönderecek, Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul edecek. Milletlerarası andlaşmaları onaylayacak ve yayımlayacak.
Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunacak. Milli güvenlik politikalarını belirleyecek ve gerekli tedbirleri alacak.
TBMM adına, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil edecek.
Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verecek.
Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile kişilerin cezalarını hafifletecek veya kaldıracak.
Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek. Kararnamelerle, yürütmenin ihtiyacını karşılaması sağlanacak, temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler düzenleme alanı dışında bırakılacak.
Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak.
Kanunlarda, kararname konusu ile aynı konuda farklı hüküm bulunması halinde kanun uygulanacak. TBMM'nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek.
Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecek. Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmi Gazete'de yayımlandıkları gün yürürlüğe girecek.
Cumhurbaşkanı ayrıca anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirecek ve yetkileri kullanacak.
TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi'ne göre, cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek.
Meclis, önergeyi en geç 1 ay içinde görüşecek ve üye tam sayısının 5'te 3'ünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek. Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının 3 katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılacak.
Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu 2 ay içinde Meclis Başkanlığına sunacak. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona bir aylık yeni ve kesin bir süre verilecek.
Rapor, Başkanlığa verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde dağıtılacak, dağıtımından itibaren 10 gün içinde Genel Kurulda görüşülecek. TBMM, üye tam sayısının 3'te 2'sinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilecek.
- YÜCE DİVAN YARGILAMASI 3 AY İÇİNDE TAMAMLANACAK
Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere 3 aylık ek süre verilecek, yargılama bu sürede kesin olarak sonlandırılacak.
Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı seçim kararı alamayacak.
Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen cumhurbaşkanının görevi sona erecek. Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanacak.
Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek.
Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde 45 gün içinde cumhurbaşkanı seçimi yapılacak. Yenisi seçilene kadar cumhurbaşkanı yardımcısı, cumhurbaşkanlığına vekalet edecek ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanacak. Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa TBMM seçimi de cumhurbaşkanı seçimiyle yenilenecek.
Genel seçime bir yıldan fazla kalmışsa seçilen cumhurbaşkanı, TBMM seçim tarihine kadar görevine devam edecek. Kalan süreyi tamamlayan cumhurbaşkanı açısından bu süre dönemden sayılmayacak.
- İKİ SEÇİM BİR ARADA OLACAK
Meclis, üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verilebilecek. TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte gerçekleştirilecek.
Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilecek.
Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve cumhurbaşkanının yetki ve görevleri, yeni Meclisin ve cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar devam edecek.
Bu şekilde seçilen Meclis ve cumhurbaşkanının görev süreleri de 5 yıl olacak.
Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, cumhurbaşkanı yardımcısı, cumhurbaşkanına vekalet edecek ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanacak.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, TBMM'de and içecek.
Milletvekilleri, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanına karşı sorumlu olacak.
- CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARIN CEZAİ SORUMLULUĞU
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleri ile ilgili suç işledikleri iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, önergeyi en geç 1 ay içinde görüşecek ve üye tam sayısının 5'te 3'ünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek.
Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının 3 katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılacak.
Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu 2 ay içinde Meclis Başkanlığına sunacak. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona 1 aylık yeni ve kesin bir süre verilecek. Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde dağıtılacak, dağıtımından itibaren 10 gün içinde Genel Kurulda görüşülecek. TBMM, üye tam sayısının 3'te 2'sinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilecek.
Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere 3 aylık ek süre verilecek, yargılama bu sürede kesin olarak sonlandırılacak. Bu kişilerin görevde bulundukları sürede, görevleriyle ilgili işledikleri iddia edilen suçlar bakımından, görevleri bittikten sonra da Yüce Divanda yargılanacak.
Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, göreviyle ilgili olmayan suçlarda yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanacak.
Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.
- OHAL YETKİSİ
Cumhurbaşkanı; tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinin yanı sıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması; anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması; şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde olağanüstü hal (OHAL) ilan edebilecek.
OHAL süresi, 6 ayı geçmeyecek.
Olağanüstü hal ilanı kararı verildiği gün Resmi Gazete'de yayımlanacak ve aynı gün TBMM'nin onayına sunulacak.
TBMM tatildeyse derhal toplantıya çağrılacak; Meclis, gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilecek, uzatabilecek veya olağanüstü hali kaldırabilecek. Cumhurbaşkanının talebiyle TBMM her defasında 4 ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilecek. Savaş hallerinde bu 4 aylık süre aranmayacak.
- SINIRLAMALARA TABİ OLMAYACAK
Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile Anayasanın 15. maddesindeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenecek.
Olağanüstü hallerde çıkarılabilecek Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönem kararnamelerinin tabi olduğu sınırlamalara bağlı olmayacak. Cumhurbaşkanı, olağanüstü hallerde, bu halin gerekli kıldığı konularda temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevlere yönelik sınırlamalara da tabi olmaksızın, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek.
Bu kararnameler Resmi Gazete'de yayımlanacak, aynı gün Meclis onayına sunulacak.
Savaş ve mücbir sebeplerle TBMM'nin toplanamaması hariç olmak üzere; olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri 3 ay içinde TBMM'de görüşülüp karara bağlanacak. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkacak.
Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Ancak savaş halinde asker kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek.
TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edilen teklifle Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yapısında değişikliğe gidiliyor. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek.
Kurulun üye sayısı 13, daire sayısı 2 olacak.
Kurula Adalet Bakanı başkanlık edecek ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı da kurulun tabii üyesi olarak görev yapacak.
Kurulun 3 üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından, 1 üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hakim ve savcıları arasından cumhurbaşkanınca; 3 üyesi Yargıtay üyeleri, 1 üyesi Danıştay üyeleri, 3 üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından TBMM tarafından seçilecek.
Öğretim üyeleri ile avukatlar arasından seçilen üyelerden, en az birinin öğretim üyesi ve en az birinin de avukat olması gerekecek.
Kurulun TBMM tarafından seçilecek üyeliklerine ilişkin başvurular, Meclis Başkanlığına yapılacak. Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyona gönderecek.
Komisyon her bir üyelik için 3 adayı, üye tam sayısının 3'te 2 çoğunluğuyla belirleyecek. Birinci oylamada aday belirleme işleminin sonuçlandırılamaması halinde ikinci oylamada üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu aranacak. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde her bir üyelik için en çok oyu alan 2 aday arasında ad çekme usulüyle aday belirleme işlemi tamamlanacak.
TBMM, Komisyon tarafından belirlenen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapacak. Birinci oylamada üye tam sayısının 3'te 2 çoğunluğu; bu oylamada seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci oylamada üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu aranacak. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulüyle üye seçimi tamamlanacak.
Üyeler, 4 yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilecek.
Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 30 gün içinde yapılacak. Seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan kurul üyeliğinin boşalması durumunda, bunu takip eden 30 gün içinde yeni üyelerin seçimi yapılacak.
- BÜTÇE VE KESİN HESAP
Kamu idarelerinin ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılacak.
Bütçe kanununa, bütçeyle ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamayacak. Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, mali yılbaşından en az 75 gün önce TBMM'ye sunacak. Bütçe teklifi, Bütçe Komisyonunda görüşülecek. Komisyonun 55 gün içinde kabul edeceği metin, Genel Kurulda görüşülecek ve mali yılbaşına kadar karara bağlanacak.
Bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamazsa, geçici bütçe kanunu çıkarılacak. Geçici bütçe kanunu da çıkarılamazsa, yeni bütçe kanunu kabul edilinceye kadar bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacak.
Genel Kurulda kamu idare bütçeleri ile değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın okunacak ve oylanacak. Merkezi yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek tutarın sınırını gösterecek. Harcanabilecek tutarın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile aşılabileceğine dair bütçe kanununa hüküm konulamayacak. Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik teklifleri ile cari ve izleyen yılların bütçelerine mali yük getiren tekliflerde, öngörülen giderleri karşılayabilecek mali kaynak gösterilmesi zorunlu olacak.
Merkezi yönetim kesinhesap kanunu teklifi, ilgili olduğu mali yılın sonundan başlayarak en geç 6 ay sonra cumhurbaşkanı tarafından TBMM'ye sunulacak. Sayıştay genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu kesinhesap kanun teklifinin verilmesinden başlayarak en geç 75 gün içinde Meclise sunacak. Kesinhesap kanunu teklifi ve genel uygunluk bildiriminin TBMM'ye verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılmamış denetim ve hesap yargılamasını önlemeyecek ve bunların karara bağlandığı anlamına gelmeyecek. Kesinhesap kanunu teklifi, yeni yıl bütçe kanunu teklifiyle birlikte görüşülecek ve karara bağlanacak.
- BAKANLAR KURULU OLMAYACAK
Teklifle, önerilen hükümet sistemine uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştiriliyor, kimi maddelere yeni ibareler ekleniyor, bazı ibareler ise metinden çıkarılıyor.
Önerilen sistemde, "Bakanlar Kurulu" olmayacak.
Yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılacak ve yerine getirilecek.
"Sıkıyönetim", "Askeri Yargıtay", "Askeri Yüksek İdare Mahkemesi", "tasarı", "kanun hükmünde kararname" ibareleri çıkarılıyor.
Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarının yargı denetimi dışında olacağı hüküm de yürürlükten kalkıyor.
Jandarma Genel Komutanının görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanmasına dair düzenlemeden vazgeçiliyor.
Anayasanın, "TBMM seçimlerinin geriye bırakılması ve ara seçimler" başlığı, "Seçimlerin geriye bırakılması ve ara seçimler" şeklinde değiştiriliyor.
Kamu tüzel kişiliğinin, ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulacağına dair hüküm, kamu tüzel kişiliğinin ancak kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulması diye değiştirilecek.
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, en az 12 yerine 10 üyeyle toplanabilecek.
Meclis, bir yasama yılında en çok 3 ay tatil yapabilecek, ara verme veya tatil sırasında cumhurbaşkanınca toplantıya çağrılabilecek. Bu maddedeki "doğrudan doğruya veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine" ibaresi metinden çıkarılıyor.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleri oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisi, cumhurbaşkanına tanınıyor.
Milli güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, TBMM'ye karşı cumhurbaşkanı sorumlu olacak.
- MGK'NIN YAPISI DEĞİŞTİRİLİYOR
Mili Güvenlik Kurulunun (MGK) yapısında da değişiklik yapılıyor. MGK'da Jandarma Genel Komutanı yer almayacak. MGK, cumhurbaşkanının başkanlığında, cumhurbaşkanı yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarından kurulacak.
MGK Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenecek.
Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecek.
Mahalli idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacıyla kendi aralarında cumhurbaşkanının izniyle birlik kurmaları, görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri ve merkezi idareyle karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenecek.
Yükseköğretim Kurulu (YÖK), üniversiteler tarafından seçilen ve sayıları, nitelikleri, seçilme usulleri kanunla belirlenen adaylar arasından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış profesörlere öncelik vermek sureti ile cumhurbaşkanınca atanan üyeler ve cumhurbaşkanınca doğrudan doğruya seçilen üyelerden kurulacak.
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Başbakanlık yerine, cumhurbaşkanının görevlendireceği bakana bağlı olacak.
Kamu hizmetlerinde çalışan kişi, üstünden aldığı emri; yönetmelik, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, kanun veya anayasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmeyecek ve bu aykırılığı o emri verene bildirecek.
- ANAYASA MAHKEMESİNİN YAPISINA İLİŞKİN DÜZENLEME
Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğü'nün anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetleyecek, bireysel başvuruları karara bağlayacak.
Anayasa Mahkemesi cumhurbaşkanını, TBMM başkanını, cumhurbaşkanı yardımcılarını ve bakanları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyelerini, başsavcılarını, cumhuriyet başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Kurulu ve Sayıştay başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılayabilecek.
Değişikle genelkurmay başkanının cumhurbaşkanınca atanacağı ibaresi ekleniyor.
Genelkurmay başkanının, Bakanlar Kurulunun teklifi üzerine, cumhurbaşkanınca atanacağı, genelkurmay başkanının, bu görev ve yetkilerinden dolayı başbakana karşı sorumlu olacağı, Milli Savunma Bakanlığının, Genelkurmay Başkanlığı ve kuvvet komutanlıkları ile görev ilişkileri ve yetki alanının kanunla düzenleneceğine dair düzenlemeler uygulamadan kalkıyor.

2 Şubat 2016 Salı

HAKİKİ BİR DEMOKRASİ VE BAŞKANLIK SİSTEMİ İÇİN; TAM DÜRÜST VE ADİL BİR ÖN SEÇİM ŞARTTIR

ABD "Başkanlık Sistemi" ön seçim kılavuzu: "Caucus”, “primary” ve diğer merak ettikleriniz

[AMERİKA BÜLTENİ (1 Şubat 2016)]
ABD Anayasası yazıldığı zaman siyasi partiler bulunmadığı için, başkanlık seçiminden farklı olarak önseçimlere dair anayasal bir mevzuat mevcut değil. Bu sebeple başkanlık önseçimi sistemi, nerdeyse her eyalette farklı usullülere tabi.
1970’li yılların başından itibaren önseçim yapma şekilleri konusunda özellikle iki büyük partinin yapmaya başladığı reformlar, sistemi her geçen yıl biraz daha belirli hale getirmektese de, kaos görüntüsü henüz giderilebilmiş değil. Bundan dolayı önseçim süreci, Amerikalı seçmen için bile zaman zaman anlaması güç bir karmaşaya neden olabiliyor. ‘Önseçim’ konusuna yeni başlayanlar için konuyu bir nebze anlaşılır kılabilecek temel sorular ve yanıtları şöyle:
Genel olarak ön seçim nedir?
ABD’de Kasım ayında başkanlık seçimi var. Partilerin başkan adaylarının belirlenmesinde, tıpkı Kongre üyelerinin, eyalet valilerinin veya belediye başkanlarının seçimlerinde de olduğu gibi parti genel merkezlerinin hiçbir yetkisi yok. İsteyen herkes bir partiden başkan aday adayı olabilir. Bir partinin aday adayları, aday oldukları partideki diğer aday adayları ile önce önseçim yarışı yapar. İşte partilerin başkan adaylarını belirledikleri bu önseçimlere Amerikan politik literatüründe genel olarak ‘primary (önseçim)’ denir. Önseçimler, bütün ülkede aynı günde yapılmaz. Her eyalet için ayrı bir gün belirlenir. Tarihi de eyaletler belirler. Başkan aday adayları her eyaletin, partinin ulusal kurultayına göndereceği delege sayısında çoğunluğu ele geçirmeye çalışır. Önseçim maratonu genellikle başkanlık seçim yılının birinci veya ikinci ayında başlar, Haziran ayına kadar tamamlanır.
Başkanlık seçim yılının yaz aylarında (Ağustos sonu Eylül başında) ise her iki partinin genel kurultayı (convention) toplanır. Eyaletlerdeki önseçimlerde kazandığı delege sayısı en fazla olan aday adayı, bu kurultayda resmen partinin başkan adayı olarak ilan edilir. Hangi adayın en fazla sandalyeye sahip olacağı önseçimlerde anlaşıldığı için kurultaydaki seçim çoğu zaman bir formaliteye dönüşüyor. Aday resmen olmasa da fiilen Haziran ayına kadar belli olmuş oluyor. Parti kurultayı da daha çok seçime dönük birlik ve propaganda şovuna dönüşüyor.
2016 seçimi için Cumhuriyetçilerin Kurultayı, Ohio eyaletinin Cleveland şehrinde 18-21 Temmuz tarihlerinde toplanacak. Demokrat Partinin kurultayı ise 25 – 28 Temmuz tarihlerinde Pennsylvania eyaletinin Philadelphia kentinde toplanacak.
Önseçimlerin genel bir usulü var mı?  
Hayır. Ancak genel olarak ‘primary’ ve ‘caucus’ şeklinde yapılırlar. Ancak ‘primary’ ve ‘caucus’ usülleri de partiden partiye veya eyaletten eyalete değişebiliyor.
 ‘Primary’ usulü nedir?
Seçmenlerin, tıpkı normal bir seçimde olduğu gibi sandığa giderek oy kullandığı önseçim yöntemidir. Herkesin oyu gizlidir. Her iki siyasi partinin de son 30 yılda yaptığı reformlar, genel olarak eyaletlerde “primary” denen önseçim yönteminin yaygınlaşmasına sebep oldu. Günümüzde, Cumhuriyetçi Partinin de Demokrat Partinin de büyük kongre delegelerinin yüzde 80’i önceden kaydını yaptırmak şartıyla isteyen herkesin oy kullanabildiği “primary” yöntemiyle seçilmekte. Bu yöntemde, oy vermek isteyen eyalet sakinleri sadece tek bir partinin tek bir adayı için oy kullanabilmekte. Diğer partide oy kullanma hakkını kaybetmekte. ABD’de her iki parti için de geleneksel olarak ilk ‘Primary’ eyaleti New Hampshire‘dır.
‘’Open primary’’ ve ‘’closed primary’’ nedir?
Bazı eyaletlerde, “primary” usulü önseçimde, sadece o partiye resmen üye olan seçmenler oy kullanabilmekte. Bu tür ‘primary’lere ‘closed primary (kapalı önseçim)’ denmekte. Ancak, sadece kendi partilerinin değil herkesin beğendiği adayı seçmek isteğiyle eyaletlerin çoğunda “open primary” denen bir sistem uygulanır. Burada, parti üyeliği şartı aranmadan 18 yaşından gün almış dileyen bütün vatandaşlar, önseçimde oy kullanabilmekte. Tek yapmaları gereken, önseçimden önce süresi içinde o partinin önseçiminde oy kullanmak için kaydını yaptırmak. Her seçmen sadece bir partinin önseçiminde oy kullanabilir.
Caucus nedir?
Primary’den farklı olarak seçmenler sandığa gidip oy kullanmıyor. Eyalette önceden belirlenen toplanma yerlerinde ‘caucus (‘kaakız’ şeklinde okunuyor)’ adı verilen kongrelerde toplanıyorlar. Her bir ‘caucus’ bölgesine ‘precinct’ deniyor. Caucus günü eyaletin her yerinde belirlenmiş okullarda, kiliselerde ya da kasaba odalarında ve hatta önceden belirlenmiş evlerde toplanan gruplar, kimin destekleneceğini tartışıyor. Tartışma oturumları sonunda hemen orada açık oylama yapılıyor. “Caucus” kelimesinin nerden geldiği konusunda görüş birliği yok. En fazla taraftarı olan görüşe göre Algonquin Kızılderililerinin, konsey anlamında kullandığı “cau-cau-as” sözcüğünden geliyor.
Iowa ‘caucus’ı nasıl yapılıyor? 
2012 yılında yapılan değişiklikle, ‘kazanan hepsini alır’ sistemi terk edildi ve ‘oranlı’ sisteme geçildi. Bu da popüler adayların işini zorlaştırıyor ve az bilinen adayların da şansını artırıyor. Her iki partinin ‘caucus’ yöntemi ise farklı.
Cumhuriyetçilerin Iowa’da ‘caucus’ yöntemi
Iowa’daki 1784 ‘caucus’da toplanan Cumhuriyetçi seçmenler, destekledikleri aday adayının adını yazıp oyunu kullanmış oluyor. Bu oylar eyaletin 30 delegesinin dağılımını belirliyor. Bu 30 delegeden en fazlasına sahip olan aday adayı ‘caucus’ın birincisi olmuş oluyor. Seçilen delegeler, hangi aday için seçilmişlerse partinin ulusal kurultayında seçildikleri adaya oy vermekle yükümlüler. Sonradan oylarını değiştiremezler.
Demokratların ‘caucus’ yöntemi
Demokrat Partinin Iowa caucus yöntemi ise çok daha karmaşık. Her bir ‘precinct’te toplanan Demokrat seçmenler, destekledikleri adaylara göre gruplara ayrılıp oturuyor. Kararsızlar için de ayrı bir bölüm oluyor. Toplanma bittikten sonra yarım saat boyunca gruplar diğerlerini kendi adayları konusunda ikna etmeye çalışıyor. Her grubun, diğer gruplardan insan çekmeye çalışan özel görevlileri olur. Gruplar arası atışmalar, spor tribünündeymiş gibi destek gösterileri ile güç gösterisi yapılıyor. Kararsızlar her grubun yanına gidip adaylarla ilgili sorular sorar. Yaklaşık 30 dakikalık bu süre sonunda salonda hareketlenme durdurulur ve her aday için toplanan gruplar sayılır. Bu noktada yüzde 15 barajı devreye girer. Yani, bir adayın delege seçtirebilmesi için grubuna katılan sayısı o ‘precinct’teki ‘caucus’a katılanların en az yüzde 15’i olmalı. Ardından 30 dakikalık yeni bir maraton başlar. Bu kez, ilk sayımda yüzde 15 destek almamış adayın seçmenleri, destekledikleri ikinci adayın grubuna katılır veya çekimser olur. Ardından nihai sayım yapılır ve adayların aldıkları oya göre ‘county’ dağılımındaki delege sayıları belirlenir. Bu delegeler de sonraki günlerde katılacakları oylamalarda eyaletin, partinin ulusal kurultayına gidecek 52 delegesinin adaylar arasındaki dağılımını belirler. ‘County’ delegesi seçilenler oylarıyla bağlı olduğu için medya genellikle bu aşamadaki sayıma göre eyalette en fazla delege kazanan adayı birinci ilan eder. Sonraki günlerde yapılacak resmi oylamayı beklemez.
Hangi eyaletlerde ‘caucus’ yöntemiyle ön seçim yapılıyor?
10 eyalette önseçim ‘caucus’ yöntemiyle yapılıyor. Bunlar: Iowa, Nevada, Maine, Minnesota, North Dakota, Wyoming, Colorado, Kansas, Alaska, Utah eyaletleri.
Washington, Idaho, Nebraska ve Kentucky eyaletlerinde ise her iki yöntem de uygulanıyor. Bu eyaletlerdeki bazı seçim bölgelerinde önseçim yapılırken bazılarında ise ‘caucus’ yapılıyor.
Geri kalan bütün eyaletlerde önseçim, ‘primary’ usulü ile gerçekleşiyor.
Bu oylamaların denetimini kim yapıyor?
Caucus yöntemiyle yapılan önseçimleri, partinin eyalet teşkilatı gerçekleştiriyor. Bütün sorumluluk onlarda. Ancak, ‘primary’ yöntemiyle yapılan önseçimleri, Eyalet yönetimi ve resmi seçim kurumları gerçekleştiriyor.
Önseçimlerde eyalet bazında baraj var mı?
Sadece Demokratlarda var. Demokrat Parti, 2000 yılında yaptığı bir değişklikle gerek “primary” sistemi gerekse de “caucus” için, bir adayın o eyaletten delege çıkarabilmesi için yüzde 15 oy alma barajı getirdi. Bu da, bir eyalette yüzde 15 barajını aşamayacağını anlayan adayların, o eyaletteki seçmenlerine “ikinci tercih” adaylarını önceden ilan etmelerine yol açıyor.
Hangi adayın kaç delege kazandığı nasıl anlaşılıyor?
Aslında burada Demokratlar Cumhuriyetçiler arasında çok önemli bir fark var. Cumhuriyetçi Parti’de eyaletlerin çoğunda ‘winner take all (kazanan hepsini alır)’ sistemi var. Eyalette en fazla oya ulaşan aday bütün delegeleri kazanmış sayılıyor. Demokratlarda ise oranlı oy sistemi var. Yüzde 15’i geçen her aday oy oranı ölçüsünde delege kazanıyor. Cumhuriyetçi sistem, yarışın Şubat ayı ya da Mart başında netleşmesine neden oluyor. Ancak genel olarak, aday tabanın çoğunun oyunu almış aday olmadığı için yöntem eleştiriliyor. Demokratlardaki daha zahmetli ama daha demokratik yöntem nedeniyle ise genelde seçim yarışı yaz başına kadar sürebiliyor.
Her eyalet, parti büyük kongresine kaç delege gönderebiliyor?
Partilerin büyük kongrelerine katılacak eyalet delegesi sayısı, her parti tarafından hazırlanan bir formülle hesaplanır; burada eyaletin nüfusu, eyaletlerin partinin ulusal adaylarına geçmişte verdikleri destek, gün itibarı ile eyaletteki makamlara parti adına seçilmişlerin sayısı ve parti liderlerinin sayısı gibi faktörler dikkate alınır.
Önseçim 50 eyalette de olacaksa Iowa ve New Hampshire eyaletleri neden bu kadar önemli?
1972 yılından beri her iki parti de önseçim maratonunu Iowa’dan başlatıyor. Iowa aynı zamanda ilk ‘caucus’ eyaleti. Hemen ardından önseçimin yapıldığı New Hampshire ise ‘primary’ yöntemiyle önseçim yapılan ilk eyalet. Bu iki eyaleti kazanan adaylar genel olarak büyük rüzgar yakalıyor ve geri kalan eyaletlerde de kazanıyor. Özellikle New Hampshire bu açıdan çok önemli. Iowa ise genel olarak yarıştan elenenleri belirliyor.
John McCain 2008’de Iowa’da dördüncü olmasına rağmen, New Hampshire’de kazandı ve sonrasında kazandığı popülarite ile partinin adayı oldu.
Obama, 2008’de Iowa’yı kazanınca adaylığı ciddiyete alındı ve Hillary’e karşı kazanabileceği fikri tabana yayıldı. McCain 2000’de ise New Hamshire’de George Bush’u yenmiş ancak sonrasında South Carolina’da yenilince art arda diğer eyaletleri de kaybedip adaylığı W. Bush’a kaptırmıştı. Başkan Harry Truman 1952’de New Hampshire önseçimini kaybedince yarıştan çekilmiş ve yeniden aday olmaktan istifa etmişti. Aynı şekilde Başkan Lyndon Johnson da, 1968’de New Hampshire’de istediği oya ulaşamayınca adaylıktan çekilmişti.
Diğer kritik eyaletler hangileri?
Nevada ve South Carolina eyaletleri. Genel olarak partiler ön seçim sürecini ülkenin dört köşesine yaymak istedikleri için bu iki eyalete de ‘Süper Salı’ denen ve çok sayıda önseçimin aynı gün yapıldığı tarihten önce yapmasına izin veriyor.
Süper Salı nedir?
Her önseçim maratonunda genellikle Iowa, New Hampshire, South Carolina ve Nevada’da önseçimler tamamlandıktan sonra ayngı günde 10’dan fazla eyaletin önseçiminin yapıldığı Salı gününe süper salı deniyor. Çok sayıda eyalette aynı gün önseçim yapıldığı için yarışta dramatik sonuçlara yol açabiliyor ve kırılma anı kabul ediliyor. Bu yıl, 12 eyalet ve Amerikan Samoa adalarında önseçimlerin yapılacağı 1 Mart Salı günü, ‘süper salı’ olacak.
Iowa ve New Hampshire’ın ulusal parti kurultaylarına kaç delegesi katılıyor?
Cumhuriyetçi Partinin Cleveland ulusal kurultayına Iowa adına 30 ve  New Hampshire eyaleti adına da 23 delege katılacak.
Demokrat Partinin Philadelphia Ulusal Kurultayına ise Iowa adına 52 ve New Hampshire adına 32 delege katılacak.
En fazla delege sayısına sahip eyaletler hangileri olacak?
California, Cumhuriyetçi Partide 172  ve Demokrat Partide 546 delege oyu ile ilk sırada. Texas, New York, Pennsylvania diğer kalabalık delegeli eyaletler arasında.
Bir aday adayının partinin adayı olabilmesi için ülke genelinde toplam kaç delege oyu kazanması lazım?
Partinin ülke genelindeki toplam delege sayısının salt çoğunluğunu elde etmesi gerekiyor.
Cumhuriyetçi Partinin başkanlık kurultayına katılacak delege sayısı toplamı 2470. Bir aday adayının, partinin adayı olabilmesi için 1236 delege oyu kazanması gerekiyor.
Demokrat Partinin başkanlık kurultayına katılacak toplam delege sayısı ise 4763. Yani 2382 delege oyuna ulaşacak aday, partinin başkan adayı olacak.
2016 önseçim maratonunda eyaletlerin önseçim tarihleri ve delege sayıları:
TarihEyaletCumhuriyetçi Delege SayısıDemokrat Delege Sayısı
FEB. 1Iowa3052
FEB. 9New Hampshire2332
FEB. 20Nevada Democratic CaucusRepublican caucus is Feb. 23.43
South Carolina Republican Primary50
FEB. 23Nevada Republican CaucusDemocratic caucus is Feb. 20.30
FEB. 27South Carolina Democratic Primary59
MARCH 1Alabama5060
Alaska Republican CaucusDemocratic caucus is March 26.28
American SamoaThe Republican Party will not hold a presidential preference vote for its 9 delegates.910
Arkansas4037
ColoradoThe Republican Party will not vote at its caucus, allowing its 37 delegates to remain unpledged to a specific candidate.3779
Georgia76116
Massachusetts42116
Minnesota3893
Oklahoma4342
Tennessee5876
Texas155252
Vermont1626
Virginia49110
MARCH 5KansasThe state canceled its primary in favor of caucuses.4037
Kentucky Republican CaucusDemocratic primary is May 17.46
Louisiana4658
Maine Republican CaucusDemocratic caucus is March 6.23
Nebraska Democratic CaucusRepublican primary is May 10.30
MARCH 6Maine Democratic CaucusRepublican caucus is March 5.30
Puerto Rico Republican PrimaryDemocratic caucus is June 5.23
MARCH 8Hawaii Republican CaucusDemocratic caucus is March 26.19
Idaho Republican PrimaryDemocratic caucus is March 22.32
Michigan59147
Mississippi4041
MARCH 12District of Columbia Republican ConventionDemocratic primary is June 14.19
Northern Mariana IslandsDemocratic ConventionRepublican caucus is March 15.11
MARCH 15Florida99246
Illinois69182
Missouri5284
Northern Mariana IslandsRepublican CaucusDemocratic caucus is March 12.9
North Carolina72121
Ohio66159
MARCH 19Virgin Islands Republican CaucusDemocratic caucus is June 4.9
MARCH 22Arizona5885
Idaho Democratic CaucusRepublican primary is March 8.27
Utah4037
MARCH 26Alaska Democratic CaucusRepublican caucus is March 1.20
Hawaii Democratic CaucusRepublican caucus is March 8.34
Washington Democratic CaucusRepublican primary is May 24.118
APRIL 5Wisconsin4296
APRIL 9WyomingThe Republican Party will not vote at its caucus, allowing its 29 delegates to remain unpledged to a specific candidate.2918
APRIL 19New York95291
APRIL 26Connecticut2870
Delaware1631
Maryland38118
Pennsylvania71210
Rhode Island1933
MAY 3Indiana5792
MAY 7GuamThe Republican Party will not hold a presidential preference vote for its 9 delegates.912
MAY 10Nebraska Republican PrimaryDemocratic caucus is March 5.36
West Virginia3437
MAY 17Kentucky Democratic PrimaryRepublican caucus is March 5.61
Oregon2874
MAY 24Washington Republican PrimaryRepublicans will also hold a caucus on Feb. 20 but will allocate delegates through the May 24 primary. The Democratic caucus is March 26.44
JUNE 4Virgin Islands Democratic CaucusRepublican caucus is March 19.12
JUNE 5Puerto Rico Democratic CaucusRepublican primary is March 6.67
JUNE 7California172546
Montana2727
New Jersey51142
New Mexico2443
North Dakota The Republican Party will not vote at its caucus, allowing its 28 delegates to remain unpledged to a specific candidate.2823
South Dakota2925
JUNE 14District of Columbia Democratic Primary Republican convention is March 12.45